Bazı tritikale çeşitlerine uygulanan farklı gama dozlarının fide gelişimi üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırma, M1 generasyonunda tritikalenin çıkışı ve fide gelişimi üzerine gama dozlarının etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak Karma-2000, Presto ve Tatlıcak-97 tritikale çeşitleri ile farklı gama dozları (0, 50, 100 ve 200 ve 300 Gy) kullanılmıştır. Gama kaynağı olarak, Sezyum-137 (Ce137) 'den yararlanılmıştır. Araştırmada, sürme hızı (%), sürme gücü (%), ilk yaprak uzunluğu (cm), fide boyu (cm), yaprak sayısı (adet/bitki), koleoptil uzunluğu (cm), fide yaş ve kuru ağırlığı (g/bitki) özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda, çeşitlerin gama dozlarına farklı tepkiler gösterdiği belirlenmiştir. Gama dozlarından incelenen özellikler yönüyle, en az etkilenen çeşit Karma-2000 olurken, en fazla etkilenen çeşit Tatlıcak-97 olmuştur. Çeşitlerin çıkışını ve gelişimini en fazla etkileyen gama dozu 300 Gy olmuştur. Sonuç olarak, tritikalede yeni çeşit elde etmek veya varyasyon yaratmak amacıyla kullanılacak gama dozunun çeşitlere göre değiştiğini, ancak tohum canlılığında bir azalma olmadan uygulanabilecek maksimum dozun 200 Gy olduğu söylenebilir.

This study was conducted to investigate the effects of gamma rays on emergence and seedling growth of triticale during M1 generation. As plant materials, triticale cultivars Karma-2000, Presto and Tatlıcak-97 were irradiated with doses of 0, 50, 100, 200 and 300 Gy gamma radiation obtained from Ce 137. We investigated the effect of gamma radiation on emergence rate (%), emergence vigor (%), first leaf length (cm), shoot length (cm), leaf number (unit/plant), coleoptile length (cm), shoot fresh weight and shoot dry weight (g/plant). Analyses results showed that gamma radiation significantly affected the characters under study. Effects of the treatments on Karma-2000 were the least while it was the highest for Tatlıcak-97. The effect of 300 Gy dose was more severe than the other doses during emergence and seedling growth of triticale. It can be concluded that gamma radiation doses should be determined for each cultivar in triticale to get the generation of new variation sources for breeding programs. The gamma radiation dose of 200 Gy may be used without giving any damage to triticale for mutation breeding.