Ay ışığında tütün seremonisi - Osmanlı kırsalında tütün kullanımının kanıtları : Aziz Nikolaos Kilisesi kazıları lüle ve nargile buluntuları

Abstract

Bu makalenin konusunu Antalya İli, Demre İlçesi,Aziz Nikolaos Kilisesi kazılarında ortaya çıkarılan pişmiştoprak lüle ve nargileler oluşturur. Lüle ve nargilelerkilisenin çevresinde ve Rum Mezarlığı'nda gerçekleştirilen kazılarda, Osmanlı tabakalarında ele geçmiştir. Lüleler kronolojik ve tipolojik olarak incelenmiş; "lale çanaklılüleler", "disk kaideli lüleler" ve "basık kaideli lüleler"olarak gruplandırılmış; ve bazı münferit tipler tanıtılmıştır. Lüle buluntuları az sayıda 17-18. yüzyılın erkenörnekleri ile 19-20. yüzyılın başlarına tarihlendirilen geçörnekleri içermektedir. Nargileler ise sayıca az olduğundan tipolojik olarak gruplandırılamamıştır; ancak nadirbuluntular olarak önem taşırlar. Türkiye'de genelliklelülelerle ilgili çalışmalar bilindiği üzere arkeolojik değerlendirmelere yöneliktir. Bu makalede Demre, OsmanlıDönemi'nde tütün kullanımının kırsaldaki yansımalarına bir örnek olarak arkeolojik ve yazılı verilerle değerlendirilmiştir. Osmanlı materyal kültürünün bir parçasıolan lüle ve nargileler ait olduğu toplumla ilişkilendirilerek tütün kullanımının sosyo-kültürel anlamları ortayakonulmaya; Osmanlı toplumunda tütün seremonisi, tütün alışkanlığının toplumsal ve simgesel boyutları, kimlik, cinsiyet ve statü üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır.

The subject matter of this study comprises the clay tobacco pipes and water pipes found in the course of the Saint Nicholas excavations in Demre County of Antalya Province. Tobacco pipes and water pipes were found during the excavations conducted around the church and Greek Cemetery, in the Ottoman layer. The tobacco pipes were examined typologically and chronologically; categorized as "lily-shaped pipes", "disk-based pipes" and "cylindrical-based pipes"; and some individual types are introduced. The tobacco pipe findings include a few examples dating from the 17th, 18th centuries and later examples from the 19th 20th centuries. The water pipes were not categorized typologically being in few number; but are significant being rare finds. As it is known, studies concerning tobacco pipes in Turkey are generally for archeological evaluations. Demre was evaluated as an example representing tobacco use in countryside during the Ottoman period with the archeological and literature data presented in this paper. This study intends to show the socio-cultural meanings of tobacco use through associating tobacco pipes and water pipes, forming a part of Ottoman material culture, with the societies these artefacts belong to; and to evaluate the tobacco ceremony in Ottoman society in respect to social and symbolic aspects of the tobacco habit, identity, gender and status.