Dobruca- Köstence ağzı zarf-fiilleri ve Anadolu ağızları zarf-fiilleri üzerine değerlendirmeler

Abstract

Fiilimsiler, Türkçeye birden fazla eylemi bir cümle ile ifade edebilme özelliği katar. Bu nedenle fiilimsi eklerini ve bu eklerin farklı zaman, farklı coğrafyalarda ve farklı boylardaki kullanımlarını karşılaştırmak gerekir. Türkçede fiilimsi ekleri içerisinde Zarf-fiil eklerinin çok özel bir yeri vardır. İsim-fiil ekleri ve sıfat-fiil eklerinde lehçeler arasında çok büyük farklılık görülmediği gibi, tarihi gelişim sürecinde bu eklerin çok büyük değişiklik geçirmedikleri söylenebilir. Ancak zarf-fiil ekleri için aynı şeyler söylenemez. Türkçe sürekli zarf-fiil eki üretmeye devam etmekte en az çaba yasasının tersine birden fazla eki, ek ve edatı birleştirerek yeni zarf-fiil ekleri veya birleşik zarf-fiiller üretmektedir. Yazı dili olmayan, Türkiye Türkçesiyle bağları çok sıkı olmayan fakat zengin bir kültüre sahip olan Dobruca-Köstence bölgesi ağızlarında 'bolgannan sebep' (olduğu için) gibi farklı zarf-fiil ekleri görülmektedir. Bu sebeple bu çalışmada Dobruca-Köstence bölgesinde konuşulan Türkçedeki zarf-fiil ekleri ve bu eklerin işlevleri incelenmiştir. Çalışma için Dobruca ve Köstence ağızları üzerine yapılmış tezlerde yer alan metinlerden yararlanılmıştır

Gerundials enable Turkish to indicate more than one action in a single sentence. For this reason, it is necessary to compare the adverbial suffixes and their uses at different times, in different regions, and in different tribes. Among the Turkish gerundial suffixes, adverbial suffixes occupy a very unique position. It can be said that there is not a big difference among the dialects in terms of the verbal noun suffixes and participle adjective suffixes, and that these suffixes have not undergone a substantial change during the period of historical evolution. However, it is not possible to say the same for the verbal adverb suffixes. Turkish continues to produce verbal adverbs, and contrary to the law of minimum effort, it produces new adverbial suffixes or compound gerundial verbs by combining more than one affix with prepositions and affixes. Different verbal adverb suffixes such as ‘bolgannansebep exist in the dialects of the Dobruca-Köstence region, which do not have a written form and do not have strong ties with Turkey Turkish but have a rich culture. Therefore, in this study, the suffixes of the verbal adverbs in Turkish dialect spoken in the Dobruca-Köstence territory and the functions of those suffixes were examined. For the study, texts in the theses that studied the Dobruca and Köstence dialects were used