Kur’ân’da tasrîf olgusu ve Kur’ân kıssalarında karye/medîne kelimelerinin tasrîfi

Abstract

Meânî ve beyân sanatları içerisinde ulaşılması zor, kıymeti yüksek bir sanat olarak takdim edilen tasrîf, Kur’ân’ın kendine özgü anlatım tarzını ifade eden üslûplarından biridir. Konunun sunumundaki manaların değişimini ve aynı mananın aktarımında lafızlarda ve üslûpta ortaya çıkan farklılaşmaları konu alan bu sanatın, Kur’ân’da aynı yerleşim yerleri için kullanılan karye ve medîne kelimeleri üzerinde de câri olduğu görülür. Kur’ânî anlatımda ve Kur’ân kıssalarında genel olarak tarih ve yer bilgisi verilmemekte fakat yerleşim bölgeleri; karye, medîne, mısır, belde ve dâr gibi farklı kelimelerle isimlendirilmektedir. Bu durum; şahıs, zaman, mekân ve olay örgülerinden müteşekkil anlatım içerisinde hâdisenin geçtiği mekânın hangi kelime ile isimlendirildiğini dolayısıyla kullanılan kelimeler arasındaki tasrîfin inceliklerini anlamayı daha da önemli kılmaktadır. Kur’ân’da tasrîf olgusunu ve Kur’ân kıssalarında karye/medîne kelimelerinin tasrîfini konu alan bu makalede, Kur’ân’da yerleşim yerlerini ifade eden mezkûr iki kelimenin farklı anlamlara işaret edip-etmediği araştırılacaktır. Yapılan araştırma sonucunda furûk ilminde olduğu gibi tasrîf sanatı açısından da konunun anlatımına, âyetin siyak ve sibakına bağlı olarak karye ve medîne kelimelerinin Kur’ân’da verilen mesajın daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacak nüanslara sahip olduğu görülmüştür.

The tasreef, which is described as an art that is difficult to reach and highly valuable in the art of declaration and rhetoric, is one of the Qur’anic styles that expresses its unique style of expression. It is seen about this art, which deals with the change of meaning in the presentation of the subject and the differences arising in the transfer of the same meaning in words and style, that it applies to the words qaryaa and Medina which are used for the same settlements in the Qur’an. History and place information are generally not given in the Qur’anic narrative and Qur’anic stories (qissa), but the settlement areas are named with different words such as qaryaa, medina, misr, balda and daar. This situation makes it even more important hence the place which the event occured within the narrative consisting of individiual, time, space and events called by which of the word to understand the subtleties of the tasreef among the words used. In this article, which focuses on the phenomenon of tasreef in the Qur’an and the description of the words qaryaa/medina in the Qur’anic stories, it will be investigated whether the two mentioned different words expressing places in the Qur’an will indicate different meanings. As a result of the research, it is seen that the subject of narration in terms of the art of tasreef, and the words of qaryaa and medina depending on the siaq and the sibaq of the verse will contribute to a better understanding of the message given in the Qur’an as it is in the science of furuq.