Yazar "Yol, Fatih" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    19. yüzyılda Sudan'da Osmanlı yönetimi ve İngiliz işgali
    (Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, 2017) Yol, Fatih; Bostancı, Işıl Işık
    Tarih boyunca Mısır'a hâkim olan otorite, Sudan coğrafyasına da hâkim olmak istemiş ve bu konuda girişimlerde bulunmuştur. Osmanlı Devleti de Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethetmesi sonrasında bu coğrafyaya ilgi duyarak Sudan'a doğru fetihlere yönelmiştir. Sonraki yıllarda Sevakin Limanı alınmış ve Kızıldeniz'de önemli bir liman kentine ulaşılmıştır. Hint Deniz Seferleri ile bölgedeki etkinliğini artıran Osmanlı Devleti, Portekiz karşısında Kızıldeniz ve kutsal mekânları koruma politikası çerçevesinde Sevakin Limanı'nı önemli bir üs olarak değerlendirmiştir. Sudan'a en etkili seferler Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın köle ve altın madenlerine ulaşma düşüncesiyle yaptığı seferler olmuştur. Bu dönemden sonra Sudan, Osmanlı Devleti'nin ilk salyaneli eyaleti olan Mısır eyaletine bağlı bir alt yönetim birimi haline dönüştürülmüştür. 60 yıl kadar Osmanlı idaresi altında kalan Sudan'da, 1881'de Mehdi ayaklanması başlamıştır. Bu ayaklanma İngiliz sömürgeciliğine; Gayrimüslim Avrupalı vali ve memurların Sudan'ı idaresine ve baskıcı Mısır yönetiminin keyfiliklerine karşı bir başkaldırı olarak doğmuştur. Hartum ele geçirilmiş olsa da devlet merkezi değiştirilerek başkent Ombdurman'a taşınmış ve burada Mehdi Devleti ilan edilmiştir. Mehdi'nin ölümünden yaklaşık onbir yıl sonra 1896'da General Kitchener önderliğinde İngiliz Mısır birlikleri, Halife Abdullah güçlerine karşı Sudan'ı geri almak amaçlı askeri harekât başlatmışlardır. Bu harekât, başkent Ombdurman'a kadar bir dizi savaş sonucunda Eylül 1898'de başarıya ulaşmıştır. Nihayetinde 19 Ocak 1899'da yapılan Mısır-İngiltere arası bir anlaşma ile Sudan'da Mısır-İngiliz ortak yönetimi kurularak Osmanlı Devleti'nin Sudan'daki hukuki hakları yok sayılmıştır. Böylece Sudan İngilizlerce fiilen işgal edilmekle kalmamış arkasından bu fiili işgali anlaşma metinlerine karşılıklı imzaların atılması ile hukuki işgal takip etmiş ve Sudan ile Osmanlı Devleti'nin bağları tamamen kopartılmıştır.