Geyik Dağı kütlesinin yüzey karstı jeomorfolojisi ve kütle üzerindeki karst-buzul jeomorfolojisi ilişkisi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2019
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Büyük bölümü Jura-Kretase ve Permiyen karbonatlı kayaçlardan oluşan Geyik Dağı, karstik plato
karakterinde yüksek bir kütledir. Pleyistosen buzullaşmalarından büyük oranda etkilenen kütle üzerinde çok
iyi gelişmiş buzul ve karstik şekillerin iç içe bulunması, kütle üzerinde buzul-karst polijenik (glasiyokarstik)
yerşekillerinin gelişmesi için uygun koşulları sağlamıştır. Bu çalışmada buzullaşma ve karstlaşma ilişkisine
göre kütle üzerindeki polijenik jeomorfolojinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Kütle üzerindeki en önemli
yüzey karstı şekillerini karstik depresyonlar (dolin ve uvalalar), en önemli buzul şekillerini ise sirkler ve
moren depoları oluşturmaktadır. 1/25.000 ölçekli 21 adet topografya haritası üzerinde gerçekleştirilen
haritalama çalışmasına göre kütle üzerinde 550-2800 metreleri arasında toplam 25.599 dolin tespit edilmiştir.
Maksimum karstik depresyon yoğunluğunun 145 adet/km2
’ye ulaştığı kütlede, şekillerin % 80’ni 1600-2400
metreleri arasında bulunur. Çalışma alanı içerisinde sirklerin neredeyse tamamına yakını yükseltinin 2000
metre ve üzerinde olduğu kuzey, kuzeydoğu ve kuzeybatı yamaçlarında gelişmiştir. Yüksek sahalarda yer
alan karstik depresyonların bir kısmı buzulların yerleşmesi için uygun ortamları oluştururken, depresyonların
bir kısmı da morenler tarafından örtülmüştür. Özellikle kütlenin merkezi ile güney kesimlerinde 1750-2300
metreleri arasındaki karstik alanlar moren depoları ile kaplı durumdadır. Bu durum buzullaşma öncesinde
oluşan çözünme dolinlerinin morenler ile kaplanmasına neden olmuştur. Ancak morenler ile kaplı dolinlerde
karstlaşma moren örtüsü altında devam ederek örtülmüş, sübsidans ve örtü çökme dolinlerinin gelişmesini
sağlamıştır. Araştırma alanındaki buzul sedimentlerinin ikinci etkisi ise alanın güney kesiminde yer alan
Çimi Polyesi’nde görülmektedir. Polyeyi dolduran iri kum boyutundaki buzul sedimentleri rüzgâr ile
taşınarak dolinlerin dolmasına neden olmuştur.
Geyik Mountain is a high karstic plateau and the majority of plateau is composed of the JurassicCretaceous and Permian carbonate rocks. The fact that well-developed glacial and karstic formations on the mountain, which is largely affected by the Pleistocene glaciations, are intertwined, providing favorable conditions for the development of glacial-karst polygenic (glaciokarstic) landscape. In this study, it is aimed to reveal the polygenic geomorphology on the mountain according to the relationship between glacial and karst landforms. The most important surface karstic landforms on the mass are karstic depressions (doline and uvalas) and the most important glacial forms are circuses and moraine deposits. According to the mapping study, carried out on 21 topographic maps with a scale of 1/25.000, a total of 25.599 dolines were detected on the mountain between 550-2800 meters. In the mountain where the maximum karstic depression density reaches 145 depression/km2 , 80% of the depressions are found between 1600-2400 meters. Almost all of the circuses in the study area developed on the north, northeast and northwest slopes where the elevation is 2000 meters and above. Some of the karstic depressions in the high areas provide suitable environments for the settlement of the glaciers, while some of the depressions are covered by the moraines. Especially in the central and southern parts of the mountain, the karstic areas between 1750 and 2300 meters are covered with moraine deposits. This caused the solution dolines formed before the glacial to be covered with moraines. However, karstification in doline covered with moraine continued under the moraine cover and subsidence and cover collapse dolines developed. The second effect of glacial sediments in the research area is observed in the Çimi Polje in the southern part of the area. The coarse glacier sands filling the polje were carried by the wind and filled the dolines.
Geyik Mountain is a high karstic plateau and the majority of plateau is composed of the JurassicCretaceous and Permian carbonate rocks. The fact that well-developed glacial and karstic formations on the mountain, which is largely affected by the Pleistocene glaciations, are intertwined, providing favorable conditions for the development of glacial-karst polygenic (glaciokarstic) landscape. In this study, it is aimed to reveal the polygenic geomorphology on the mountain according to the relationship between glacial and karst landforms. The most important surface karstic landforms on the mass are karstic depressions (doline and uvalas) and the most important glacial forms are circuses and moraine deposits. According to the mapping study, carried out on 21 topographic maps with a scale of 1/25.000, a total of 25.599 dolines were detected on the mountain between 550-2800 meters. In the mountain where the maximum karstic depression density reaches 145 depression/km2 , 80% of the depressions are found between 1600-2400 meters. Almost all of the circuses in the study area developed on the north, northeast and northwest slopes where the elevation is 2000 meters and above. Some of the karstic depressions in the high areas provide suitable environments for the settlement of the glaciers, while some of the depressions are covered by the moraines. Especially in the central and southern parts of the mountain, the karstic areas between 1750 and 2300 meters are covered with moraine deposits. This caused the solution dolines formed before the glacial to be covered with moraines. However, karstification in doline covered with moraine continued under the moraine cover and subsidence and cover collapse dolines developed. The second effect of glacial sediments in the research area is observed in the Çimi Polje in the southern part of the area. The coarse glacier sands filling the polje were carried by the wind and filled the dolines.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Glasiyokarst, Yüzey karstı, Buzul jeomorfolojisi, Geyik Dağı, Glaciokarst, Surface karst, Glacial geomorphology, Mount Geyik
Kaynak
Ege Coğrafya Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
28
Sayı
2
Künye
Şimşek, M., Utlu, M., Poyraz, M., & Öztürk, M. Z. (2019). GEYİK DAĞI KÜTLESİNİN YÜZEY KARSTI JEOMORFOLOJİSİ ve KÜTLE ÜZERİNDEKİ KARST-BUZUL JEOMORFOLOJİSİ İLİŞKİSİ. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 97-110.
