Geyik Dağı üzerindeki dolin ve uvalaların morfotektonik önemi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2019
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Türk Coğrafya Kurumu
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Karbonatlı anakayanın çözünmesi sonucunda oluşan dolin ve uvalalar (karstk depresyonlar) Toros
Dağları’ndaki yüksek karstk alanların hakim yerşekillerindendir. Bu şekillerin oluşumu, yoğunluğu,
şekil geometrisi ve dağılım deseni üzerinde yapısal unsurların büyük etkisi bulunur. Özellikle dolinlerin yönelimi üzerinde sıkışma, gerilme ve makaslamaya dayalı tektonik deformasyon yapılarının
doğrultuları belirleyici olur. Bu araştrmada Geyik Dağı kütlesi üzerinde tektonizmanın dolin yoğunluğu, geometrisi ve dağılışlarında nasıl bir etkiye sahip olduğunun ortaya konulması amaçlanmıştr.
1/25000 harita ölçeğinde tespit edilen tüm karstk şekiller coğrafi bilgi sistemleri ortamında poligon
olarak sayısallaştrılmıştr. Ardından her şekle ait 7 farklı parametreden oluşan veri set oluşturulmuştur. 1x1 km’lik gridler aracılığıyla dolin yoğunluğunun ve 2.5x2.5 km’lik gridler aracılığıyla dolin
yöneliminin alansal dağılışı ortaya konulmuştur. Topografya haritalarından gerçekleştrilen sayısallaştrma işlemi sonucunda 2.108 km2
’lik alan içerisinde toplam 25.599 dolin ve uvala tespit edilmiştr. Kütle üzerinde karstk şekillerin yoğunluğu maksimum 145 adet/km2
’ye kadar ulaşmaktadır.
Tüm depresyonların uzun eksenlerinin yönelimleri dağın ve tektonik hatların genel uzanımına paralel
olarak KB-GD doğrultusundadır. Tüm haritalar ve tektonik yapılar arasındaki ilişkilere göre bindirme
faylarının yoğunluk üzerinde, yanal ve düşey atmlı fayların depresyonların şekilleri üzerinde daha
fazla etkili olduğunu gösterir.
Doline and uvala (closed karstc depressions) formed as a result of dissoluton of the carbonate rocks are dominant landforms on the high karstc plateaus in the Taurus Mountains. Structural factors have great effects on development, geometric shape, density and distributon of these landforms. Especially orientaton of tectonic weaknesses such as compression, extension and shearing are determinatve on orientaton of dolines. In this study, effects of tectonic structures on density, shapes and distributon of depressions on the Mount Geyik are investgated. All karstc depressions in 1/25.000 scaled topographic maps were digitzed as polygon in geographic informaton system (GIS). Then, for each depression, a data set comprising seven different parameters was created. 1x1 km and 2.5x2.5 km grids were used to determine spatal distributon of density and orientatons, respectvely. As a result of mapping process, 25,599 doline and uvala were detected in 2,108 km2 . Maximum density is reaches to 145 depressions/km2 . The azimuth of the all depression long axes is NWSE, which parallel to the general orographic extent and directon of tectonic lines. According to relatonship between all morphometric maps and tectonic structures, the fault and joint systems between thrust faults are affected the doline density, while lateral and vertcal strikeslip faults are more effectve on the geometric shapes of depressions.
Doline and uvala (closed karstc depressions) formed as a result of dissoluton of the carbonate rocks are dominant landforms on the high karstc plateaus in the Taurus Mountains. Structural factors have great effects on development, geometric shape, density and distributon of these landforms. Especially orientaton of tectonic weaknesses such as compression, extension and shearing are determinatve on orientaton of dolines. In this study, effects of tectonic structures on density, shapes and distributon of depressions on the Mount Geyik are investgated. All karstc depressions in 1/25.000 scaled topographic maps were digitzed as polygon in geographic informaton system (GIS). Then, for each depression, a data set comprising seven different parameters was created. 1x1 km and 2.5x2.5 km grids were used to determine spatal distributon of density and orientatons, respectvely. As a result of mapping process, 25,599 doline and uvala were detected in 2,108 km2 . Maximum density is reaches to 145 depressions/km2 . The azimuth of the all depression long axes is NWSE, which parallel to the general orographic extent and directon of tectonic lines. According to relatonship between all morphometric maps and tectonic structures, the fault and joint systems between thrust faults are affected the doline density, while lateral and vertcal strikeslip faults are more effectve on the geometric shapes of depressions.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dolin, Uvala, Tektonik yapılar, Geyik Dağı, Toros Dağları, Doline, Uvala, Tectonic structures, Mount Geyik, Taurus Mountains
Kaynak
Türk Coğrafya Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
72
Künye
Şimşek, M., Öztürk, M. Z., & Turoğlu, H. (2019). Geyik Dağı üzerindeki dolin ve uvalaların morfotektonik önemi. Türk Coğrafya Dergisi, (72), 13-20.
