Âşık Temelî'nin hayatı, sanatı ve şiirleri

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.advisorTürkan, Hüseyi̇n Kürşat
dc.contributor.authorBor, Gi̇zem
dc.date.accessioned2024-05-27T17:30:27Z
dc.date.available2024-05-27T17:30:27Z
dc.date.issued2020en_US
dc.departmentEnstitüler, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalıen_US
dc.description.abstractÂşık edebiyatı ozan-baksı geleneği ile şekillenen, temelini halk edebiyatından alan, tekke-tasavuf edebiyatından beslenen ve 15. yüzyıldan sonra gelişen bir saz edebiyatıdır. Ozanlar kopuz ile ezgili şiirler söyleyip büyücü, hekim, müzisyen, rahip-şair olarak toplumda var olmuşlardır. Âşıkların sadece çalgılı şair olarak anılması ozanlara göre iş bölümünün azaldığını göstermektedir. Âşıklar da ozanlar gibi yarım uyak kullanıp hece ölçüsüne uyarak toplumun önünde ezgili şiir söyler. Âşık tipi halk şiirine yeni kurallar ve disiplinler getirmiştir. Dini konuların dışına çıkarak aşk ve yiğitlik gibi temalar halk şiirine girmiştir. Katı ayak kuralları ve yarışmalarla birlikte lebdeğmez, muamma gibi yeni şiir anlayışları ortaya çıkmıştır. Köyden şehre göçlerin, kültürel değişimlerin, okuma yazma oranının artması gibi sebepler âşık tipinin değişmesini ve gelişmesini sağlamıştır. 16.yüzyıldan itibaren her yüzyılda yetişen âşıklar; toplumun politik yapısını, yaşayışını, kültürünü şiirlerinde yansıtmış ve topluma ayna olmuşlardır. 21. yüzyılda bir önceki asra göre âşıklık geleneğinin gücü sarsılmış olsa da saz çalabilen, atışma yapabilen, doğaçlama söyleyebilen usta-çırak geleneği içinde yetişmiş Yakup Temel gibi âşıklar da vardır. Yakup Temel âşıklık geleneğini âşık toplantıları ve buluşmaları haricinde televizyon ve radyo promlarında da sürdürürerek modern yaşama ayak uydurmuştur. Ayrıca lebdeğmez gibi şiirleri başarılı bir şekilde sunmuş; yayın, kurum, âşık buluşmaları ve festivallerden birçok ödül almıştır. Bu tez çalışmasında Yakup Temelî'nin hayatı, âşıklığı, sanatı ve sanatının içinde yer alan şiirleri ve hikâyeleri incelenmiştir. Tezin Yakup Temelî'nin Hayatı ve Âşıklığı adlı ilk bölümünde; Temelî'nin soyu, babası, annesi, doğumu, öğrenim durumu, askerliği, evliliği, çocukları, âşıklığa başlaması, kullandığı mahlaslar, etkilendiği âşıklar, katıldığı âşık programları ve aldığı ödüllerin bilgisi verilmiştir. Yakup Temelî'nin Şekil Yapısı ve Biçimsel Dağılımı adlı 2. bölümünde vezin tanımı yapılarak atışmalar, sicillemeler ve satrançlar bölümü hariç incelenen 644 şiirin hece ölçüsüne göre dağılımı verilmiş ve bu şiirlerden örnekler verilerek durak yapısı belirlemiştir. Kafiye ve redifler şiir örnekleri üzerinden işlenmiş; ayaklar ise tek ve döner ayak şeklinde gruplandırılmıştır. Ayrıca 644 şiirin hece ölçüsü, durak, kafiye düzeni, ayak, dörtlük sayısı, mahlas ve şiirlerin yazılış tarihi tablo haline getirilerek bir bütün halinde incelenmiştir ve sonuç bölümünde incelenen şiirler grafiklerle desteklenmiştir. Âşık Temelî'nin Şiirlerinde İşlediği Konular adlı 3.bölümde şiirler; milli konular, dini konular, tarihi olaylar, güncel konular, toplumsal eleştiri, halk kültürü başlıklarına ayrılmıştır ve şiirler yorumlanmıştır. Âşık Temelî'nin Şiirlerinde Edebî Sanatlar adlı 4. bölümde 19 tane edebi sanatı ele alınarak şiirlerden örnekler verilmiştir. Âşık Temelî'nin Hikâye İncelemeleri bölümünde Şahperi ile Süleyman ve Kurt Hasan hikayeleri; olay örgüsü, kaynak, mekan, zaman kavramı, kahramanlar, epizot tahlili, yer alan şiirlerin tahlili, kalıplaşmış ifadeler ve dil ve anlatım gibi başlıklara ayrılarak ele alınmıştır. Tezin altıncı bölümünde Âşık Temelî'nin 698 şiiri birinci dörtlüğün son mısrasındaki ayak seslerinin sırasına bağlı kalınarak sıralanmıştır. Yedinci bölümünde ise "Süleyman ile Şahperi ve Kurt Hasan" hikâyelerinin orijinal hali yer almıştır.en_US
dc.description.abstractMinstrel literature is a repertory literature that is shaped by the poet-baksı tradition, which is based on folk literature, fed by tekke-mysticism and developed after the 15th century. The bards sing poems with kopuz and existed in the society as sorcerers, physicians, musicians and priest-poets. The fact that the minstrels are mentioned only as a musical poet shows that the division of work decreases compared to poets. The minstrel type brought new rules and disciplines to folk poetry. Going out of religious issues, themes such as love and bravery entered public poetry. Along with strict foot rules and competitions, new poetry understandings such as lebdeğmez, conundrum have emerged. Reasons such as migration from the village to the city, cultural changes, and increase in literacy rate have led to the change and development of the minstrel type. Minstrels, who grew up every century since the 16th century, reflected the political structure, life and culture of the society in their poems and became a mirror to the society. Although the power of minstrel tradition was shaken in the 21st century compared to the previous century, there are also minstrels such as Yakup Temel, who grew up in the master-apprentice tradition, who could play instruments, shoot, sing and improvise. Yakup Temel continued the tradition of minstrelship in television and radio promos, apart from minstrel meetings, and kept up with modern life. He also successfully presented poems such as lebdeğmez; has received many awards from publications, institutions, minstrel meetings and festivals. In this thesis, Yakup Temeli's life, minstrelsy, art and poems and stories in his art were examined. In the first part of the thesis, "Yakup Temelî's Life and Minstrelsy", the knowledge of Temelî's lineage, father, mother, birth, educational status, military service, marriage, children, beginning minstrelsy, the pseudonym he used, the minstrels he was impressed, the programs he received, and the awards he received were given. In the 2. chapter titled "Shape Structure and Formal Distribution of Yakup Temeli", the definition of meter is given, and the distribution of 644 poems examined according to the syllable measure is given, except for the conflicts, registers and chess section, and the station structure is determined by giving examples from these poems. Rhymes and redifs were processed through poetry examples; feet are grouped as single and rotating feet. In addition, the syllable size of the 644 poems, the stall, rhyme order, the number of feet, the number of four, the pseudonym and the written date of the poems were analyzed as a whole and the poems examined in the conclusion section were supported with graphics. Poems in the 3rd chapter titled "Topics Handled by Âşık Temelî" is devoted to the topics of national issues, religious issues, historical events, actual events, sacred issues, social criticism, folk culture; and these poems were interpreted. In the 4th chapter titled "Literary Arts in the Poems of Âşık Temelî", 19 literary arts were handled and examples of poems were given. In the section of "Story Studies of Âşık Temelî", the stories of Şahperi and Süleyman and Kurt Hasan were dealt with under the titles such as plot, source, place, concept of time, heroes, episode analysis, analysis of poems, stereotypes and language and expression. In the sixth part of the thesis, 698 poems of Âşık Temelî are listed by adhering to the order of footsteps in the last line of the first quarter. In the seventh part, the original version of the stories of "Süleyman ve Şahperi and Kurt Hasan" was included.en_US
dc.identifier.endpage1242en_US
dc.identifier.startpage1en_US
dc.identifier.urihttps://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=_F5QEpayDXGqGZlp9XiFtHdA7LJ2hYCFD2Mcut8R673xyrZb1pp4HmrV8F2y2zG3
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12483/4706
dc.identifier.yoktezid631768en_US
dc.language.isoturen_US
dc.publisherHatay Mustafa Kemal Üniversitesien_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.subjectTürk Dili ve Edebiyatıen_US
dc.subjectTurkish Language and Literatureen_US
dc.subjectOzanen_US
dc.subjectÂşık Tipien_US
dc.subjectÂşıklık Geleneğien_US
dc.subjectÂşık Yakup Temelen_US
dc.subjectHalk Hikâyesien_US
dc.subjectPoeten_US
dc.subjectMinstrel Typeen_US
dc.subjectMinstrelsy Traditionen_US
dc.subjectÂşık Yakup Temelen_US
dc.subjectFolk Storyen_US
dc.titleÂşık Temelî'nin hayatı, sanatı ve şiirlerien_US
dc.title.alternativeThe life, art and poems of Âşik Temelîen_US
dc.typeMaster Thesisen_US

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
631768.pdf
Boyut:
8.56 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
Açıklama:
Tam Metin / Full Text
İndir

Koleksiyon

SBE Tez Koleksiyonu